Prostat Biyopsisinin Çeşitleri Nelerdir?
Transrektal Prostat Biyopsisi: En sık kullanılan prostat biyopsisi yöntemi, Transrektal Prostat Biyopsisi’dir. Her ultrason cihazı ile yapılabilmesi, kısa sürede bitmesi (yaklaşık 15 dakika), hastanın çok az ağrı hissetmesi gibi nedenlerle tüm dünyada en sık kullanılan prostat biyopsisi yöntemidir. Nadir de olsa (%3), biyopsi sonrası enfeksiyon gelişme riski istenmeyen yan etkisidir.
Transperineal Prostat Biyopsisi: Bu biyopsi yönteminde, ultrason görüntüsü yine makattan yerleştirilen ince ultrason cihazı (prob) ile elde edilir. Ancak, Transrektal biyopsiden farklı olarak, iğne ile parça alınması makattan girilerek değil, yumurtalıklar ile makat arasında kalan ve perine adı verilen cilt alanından girilerek yapılır. İğne makattan geçmediği için, enfeksiyon riski ortadan kaldırılmış olur. Perine adı verilen bölge ağrıya hassastır, bu yüzden işlemden önce bu bölgeye lokal anestezi uygulanır ve uyuşturulur. Veya sedasyon adı verilen yöntemle hasta yüzeyel olarak uyutulabilir. Bu durumda hasta biyopsi sırasında çok az ağrı hisseder. Diğer biyopsi yöntemlerine göre avantajı enfeksiyon riskinin olmamasıdır. Bu risk olmadığı için hastanın biyopsi öncesi antibiyotik kullanası ve lavman yapması da gerekmez. Dezavantajı, bu işlem için her ultrason cihazında bulunmayan özel bir prob (başlık) gerekmesi ve işlem süresinin biraz daha uzun (yaklaşık 30 dakika) olmasıdır.
Prostat Füzyon Biyopsisi: Ultrason prostat biyopsisinde, prostatı ve iğneyi görmek için çok pratik ve kullanışlı bir yöntemdir. Ancak, prostat kanseri odaklarının çoğunu ultrason ile göremeyiz. Oysa Manyetik Rezonans (MR) ile kanser odaklarının büyük kısmı (yaklaşık %80-85’i) görülebilir. MR cihazı içinde prostat biyopsisi almak, dar alan nedeniyle çok zor ve yüksek maliyetli olduğundan fazla tercih edilmez. MR’da görülen ve kanser şüphesi uyandıran alanların yerini bilerek, ultrasonla buralardan parça alma işlemine Füzyon Biyopsi adı verilir. Füzyon, birleştirmek demektir. Yani MR görüntüleri ile Ultrason birleştirilir ve birlikte kullanılır. Doktor, prostat MR’ını inceleyip, şüpheli alanların yerini görüp, sonra ultrasonda buralardan parçalar alırsa buna Kognitif Füzyon adı verilir. Kognitif bilişsel anlamındadır, yani doktorun şüpheli alanların yerini bilerek parça almasıdır. Bu yöntemde, doktor ultrason ekranında şüpheli kanser alanlarını görmez, sadece onların MR’daki yerini bilir ve ultrasonda ona karşılık gelen yerlerden parçalar alır. Ancak, şüpheli alanlar çok küçük ya da prostat çok büyükse, alınan parçalar kanser odağına isabet etmeyebilir. Yeni gelişen teknolojiler sayesinde, Manyetik Rezonans görüntüleri Ultrason cihazına aktarılabilir. MR Füzyon Biyopsi adı verilen bu yöntemde, özel bir bilgisayar yazılımı kullanılarak MR görüntüleri ultrason cihazına aktarılır ve doktor biyopsiyi alırken MR ve ultrason görüntülerini ekranda üst üste görür. Böylece, MR’da izlenen ancak ultrasonda görülemeyen şüpheli alanlar artık ultrason ekranında da görülür ve tam doğru yerden, hedefe yönelik biyopsi almak mümkün olur. Bu işlem için görüntülerin çok hassas bir şekilde birleştirilmesi gerekir. Bunu için yarı robotik kollar ve ultrason başlığının (prob) her hareketini milimetrik olarak takip eden algılayıcılar kullanmak gereklidir. Daha basit sistemler sadece ultrason ekranında her iki görüntüyü yan yana, ya da üst üste getirir. Oysa özel algılayıcılar kullanan sistemler ve yarı robotik sistemlerde prostatı ve şüpheli alanları üç boyutlu olarak görüp, tam doğru noktadan parça almak mümkün olur. Özellikle MR’da tespit edilen şüpheli odağın küçük boyutlu, ya da prostatın çok büyük olduğu hastalarda mutlaka gelişmiş MR Füzyon sistemleri tercih edilmelidir. Biyopsi ile prostat kanserini saptamadaki başarı oranları MR Füzyon biyopsi ile belirgin şekilde artmaktadır. Füzyon biyopsiler diğer biyopsilere göre biraz daha uzun sürer (yaklaşık 30 -45 dakika) ve bu süre boyunca hastanın hareketsiz durması çok önemli olduğundan, hafif bir anestezi ile işlem boyunca hastanın uyutulması tercih edilir. Ancak bu zorunlu değildir, işlem lokal anestezi ile de yapılabilir.